مواد اولیه پلاستیک شامل مواد اولیه خام و مواد بازیافتی هستند، بهطورکلی مواد اولیه پلاستیکی از نفت و گاز و سوختهای فسیلی تولید میشوند.
بیشتر چیزهایی که خریداری میکنید از پلاستیک ساخته شدهاند یا حداقل در پوششهای نایلون پلاستیکی قرار دارند. بیشتر مواد غذایی این روزها در بستهبندی پلاستیکی عرضه میشوند. و همچنین مواد خانگی که خریداری میکنید در پوشش نایلون حبابدار یا ضربهگیر قرار دارد.
تاریخچه تولید مواد اولیه پلاستیک
انسانها از سالیان دوری با استفاده از پلیمرهای طبیعی ابزار زندگی و سلاحهای خود را میساختد اما در اواخر قرن نوزدهم انسان توانست با تغییر دادن فرمولاسیون پیلمر، پلاستیک مصنوعی بسازد. اما پس از جنگ جهانی دوم صنعت پلاستیک رشد چشمگیری داشت و با ورود مواد اولیه پلاستیک پتروشیمی ارزان قیمت به بازار رشد این صنعت بیشتر شد، به شکلی که میتوان عصر کنونی را عصر پلاستیک نامگذاری کرد.
دلیل رشد روزافزون پلاستیک این است که میتوان از آنها به عنوان جایگزینی مناسب به جای فلزات، شیشه، چوب و یا سرامیک استفاده کرد. مثلاً در صنعت ساختمان سازی از لولههای پلاستیکی به جای لولههای برنجی که در گذشته استفاده میشدند، استفاده میشود. انواع مواد اولیه پلاستیک موجود در بازار ایران چهار گروه PVC, PE, PP, PS هستند.
مواد اولیه پلاستیک بازیافتی
به این دلیل که این مواد از سوختهای فسیلی ساخته میشوند خیلی دیر در چرخه طبیعت تجزیه میشوند و برخی آنها را انرژی خوار مینامند و اعتقاد دارند که استفاده از آنها میتواند به نابودی محیط زیست منجرشود. برخی از مواد پلیمری یاد شده قابلیت بازیافت شدن را دارند و پس از اینکه از چرخه مصرف خارج شوند میتوان آنها را بازیافت کرده و با تبدیل به گرانول بازیافتی، به محصولات جدیدی تبدیل کرد.
تقسیم بندی پلاستیک
- 1- پلاستیکهای طبیعی که به موادی مانند رزینها و بیومین گفته میشود.
- 2- پلاستیک نیمه مصنوعی مانند گازئین
- 3- پلاستیکی مصنوعی یا صنعتی که بر پایه سوختهای فسیلی تولید میشوند.
دستهبندی مواد اولیه پلاستیک
پلیپروپیلن PP
پلیپروپیلن از پلاستیکهای چند منظوره است که در سال 1950 تولید شد. پلیپروپیلن یک بسپار گرمانرم است که در مقیاس گستردهای برای قالب گیری تزریقی، صنایع نساجی، بسته بندی غذایی، تولید فیلم و ورق، کاربردهای صنعتی و ساختمانی، پزشکی و آزمایشگاهی مورداستفاده قرار میگیرد. این پلاستیک در برابر حلالهای شیمیایی، اسیدها و باز مقاوم است.
پلیاستایرن ps
پلی استایرن یک هیدروکربن طویل زنجیر است که از مونومر استایرن ساخته میشود و دارای مولههای عناصر کربنی و هیدروژنی است. این پلاستیک به شکل جامد و یا فوم عرضه میشود و با استفاده از فرایندهایی مانند اکستروژن قابلیت تبدیل به محصولات نهایی را دارد.
از پلیاستایرن برای تولید ظروف یک بار مصرف، بدنه لوازم خانگی مانند یخچال و تلویزیون، اسباب بازی، عایق برودتی و وسایل الکترونیکی استفاده میشود.
پلیاتیلن pe
یکی از مواد اولیه پلاستیک پرمصرف است و از خانواده بسپارهای گرمانرم محسوب میشود. این ماده از طریق پلیمریزاسیون گاز اتیلن تولید میشود و در دسته بندیهای پلیاتیلن سنگین HDPE، پلیاتیلن سبک LDPE و پلیاتیلن خطی با دانسیته پایین LLDPE وجود دارد.
پلیاتیلن به دلیل خاصیت انعطاف پذیری بالا در تولید انواع لوازم پلاستیکی سبک و سنگین، تولید فیلمهای پلاستیکی، ظروف پلاستیکی، ظروف شیر و مایعات و اتصالات لوله مانند لوله پلیاتیلن مورد استفاده قرار میگیرد.
پلیاتیلن ترفتالات PET
یکی از پرکاربردترین پلیمرهای ترموپلاستیک در جهان محسوب میشود که بیشتر برای تولید پلاستیکهای بطریها استفاده میشود و در صنعت نساجی به نام پلیاستر شناخته میشود. ساختار این پلیمر بهطور طبیعی شفاف و نیمه کریستالی است.
دلیل کاربرد زیاد پت، عدم واکنش آن نسبت به مواد غذایی و مواد شیمایی است و به دلیل داشتن ساختار پلاستیکی منعطف در برابر خُرد شدن هم مقاوم است و مهمترین ویژگی پلیاتیلن ترفتالات قیمت پایین است، که باعث شده است در صنایع بسته بندی مواد غذایی و آشامیدنی بهطور گسترده مورداستفاده قرار گیرد.
همچنین در صنایع نساجی هم با افزودن پلیاستر به الیافی مانند پنبه میتوان مقاومت آنها در برابر خوردگی و آب رفتن بالا برد.
پلی وینیل کلراید pvc
پیویسی یکی از ارزشمندترین انواع مواد اولیه پلاستیک مورد استفاده در صنعت پتروشیمی است که به دلیل ارزان بودن کاربردهای گستردهای در ساختمان سازی دارد. در سالهای اخیر از pvc بهعنوان جایگزین متریال هایی مانند، سیمان، سفال، چوب و... است، پیویسی کاربرد زیادی در ساخت کابل، لولههای پی وی سی، کفپوش و دیوار پوش، تولید کیف و کفش و درب پنجره دارد.
10 کاربرد مواد اولیه پلاستیک
- 1- مصارف گسترده در ساختمانسازی برای تولید کفپوش، لولههای آب و فاضلاب، محصولات تزئینی، عایقکاری و..
- 2- استفاده از نایلونهای بسته بندی مانند نایلون شیرینک برای بسته بندی محصولات
- 3- تولید بطری و ظروف یک بار مصرف
- 4- کاربرد در صنایع خودروسازی و ساخت قطعات مختلف خودروها مانند: سپر، صندلیها، لوازم چراغ، سیمها، لولهها، شبکههای رادیاتور و...
- 5- صنعت لوازمخانگی و اداری
- 6- حملونقل و ترابری برای ساخت وسایل حمل نقل هوایی و دریایی
- 7- تولید تجهیزات صنعتی
- 8- تجهیزات پزشکی
- 9- تولید پوشاک
- 10- صنعت عکاسی
مهمترین ویژگیهای پلاستیک
- عایق حرارت
- عایق الکتریسیته
- سبک
- شفافیت
- رنگپذیری
- ارزان بودن
- مقاومت در برابر حلالهای شیمیایی