دوده و انواع آن
با انواع فراورده‌های کربن بلک آشنا شوید!
دوده یکی از مهم‌ترین ترکیبات کربن و مواد آلی است. حتماً تاکنون نام آن را بارها و بارها شنیده‌اید اما ممکن است تنها مصرف استفاده عمومی آن را در مواردی چون نقاشی با دوده بدانید؛ اما با این‌حال دوده در حالت‌های مختلفی تولید می‌شود و از همین رو استفاده های بسیاری هم دارد.
برای شروع بهتر است بدانید که دوده یا کربن بلک ترکیبی از کربن و مواد آلی دیگر است و از سوختن ناقص هیدروکربن‌های سنگین تولید می‌شود. اگر بخواهیم دقیق‌تر فرایند تولید آن را شرح دهیم باید بگوییم که این محصول در فرایند احتراق گاز فاز محدود می‌شود؛ اما با گسترش ذرات سوخت پایدار، در هوا نفوذ می‌کنند. این ذرات پایدار بعضاً کک و سانسفرس هستند و از اهمیت زیادی هم برای این چرخه برخوردارند. دوده صنعتی یا کربن بلک یکی از مهم‌ترین افزودنی فراورده‌های لاستیکی نیز هست تا جایی که این ماده برای بهبود خواص مکانیکی الاستومرها مورد استفاده قرار می‌گیرد و فرایند تولید لاستیک معمولاً بدون دوده انجام نمی‌شود. این موضوع تا حدی مهم است که حتی اگر کیفیت فراورده لاستیکی مورد نظر پایین باشد معمولاً نشان از کمبود و یا نبود دوده در پروسه ساخت آن است.
دوده صنعتی معمولاً به شکل پودر است و برای محافظت در مقابل نور، رنگ دهی، افزایش خاصیت عبور دهی و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته دوده استفاده‌های فراوان دیگری هم دارد و در صنایعی چون تولید جوهر پرینتر، روکش، پوشش، پلاستیک‌ها، رزین‌ها و ... استفاده می‌شود. البته بیشتر استفاده این مواد برای هدایت الکتریکی است و از همین رو در پلیمرها نیز استفاده می‌شود. استفاده این مواد در پلیمر به اندازه‌ای از اهمیت برخوردار است که آن را یکی از مهم‌ترین فراورده‌های تولید لاستیک و پلاستیک می‌خوانند.
انواع دوده‌های صنعتی
دوده‌های صنعتی انواع بسیار زیادی دارند و از این رو، به منظور کاربردهای گوناگون، مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از نوعی خاص در محصول غیر مرتبط معمولاً می‌تواند محصول مورد نظر را تا مرز فروپاشی نیز هدایت کند از همین رو بهتر است انواع آن را به خوبی بشناسید:
-
دوده N-539
: این نوع دوده در فرایند لاستیک‌سازی برای به وجود آوردن خواص زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پارگی و کشش یکی از مهم‌ترین خطرات لاستیک هستند و این درجه از دوده، مقاومت لاستیک را در برابر پارگی بالا می‌برد.
- قدرت تقویت‌کنندگی دوده 539 باعث می‌شود تا برای مصارفی چون تولید کابل برق، تیوب و شلنگ‌ها مناسب باشد.
-
دوده‌های سری N در شماره‌های ) 239 – 375 – 347 ):
- خاصیت‌های تقویت‌کنندگی بسیار زیاد در لاستیک‌ها
- فرایند پذیری عالی لاستیک
- افزایش ضریب الاستسیته لاستیک‌ها در حین فرایند ساخت
- استفاده برای طراحی و ساخت عاج لاستیک در خودروهای سواری
- استفاده برای طراحی و تولید قطعات هیدرولیکی ترمز
- استفاده در محفظه باتری
-
دوده N-220
:
- خاصیت‌های تقویت‌کنندگی بسیار زیاد در لاستیک‌ها
- تقویت لاستیک‌ها در مقابل پارگی
- استفاده برای طراحی و ساخت عاج مخصوص لاستیک برای مسیرهای صعب‌العبور و جاده‌های ناصاف
-
دوده N-683:
- افزایش خواص کشسانی لاستیک
- افزایش مقاومت سایشی لاستیک
- الاستیسیته بالا
- افزایش قابلیت ارتجاعی لاستیک
- استفاده در ساخت و طراحی انواع تیوب
-
دوده N-330:
- پروسس مناسب لاستیک
- افزایش تقویت‌کنندگی لاستیک
- استفاده برای تولید نخ تایر، قطعات اکسترودی، عاج و حالت کلی لاستیک تایر
-
دوده N-550:
- افزایش سطح تقویت‌کنندگی لاستیک
- افزایش سطح تورم لاستیک
- اکستروژن شدن راحت به‌اضافه الاستیسیته بالا
- استفاده در طراحی و ساخت اسکلت تایر، رویه داخلی تایر، تیوب، جداره تایر
- استفاده در ساخت لوله‌های پلاستیکی
-
دوده N-660:
- خاصیت تقویت‌کنندگی متوسط برای لاستیک
- افزایش ضریب الاستیسیته
- افزایش ضریب خمش در برابر فرسایش
- استفاده در ساخت زیره کفش، رویه داخلی تایر، جداره تایر شلنگ لاستیکی و اسکلت تایر
-
دوده N-772:
- تقویت‌کنندگی پایین لاستیک
- دارای ساختمان کوچک با سطح جهندگی بالا
- استفاده در ساخت تسمه‌پروانه
- استفاده در طراحی و ساخت لاستیک هواپیما
- استفاده در ساخت قطعات حساس به فشار
پیگمنت دوده، ماده‌ای بسیار قدرتمند و پرخاصیت است که در صنعت «پلاستیک مستربچ سیاه» دارای تقاضای زیادی است. دلیل این تقاضای بالا وجود پیوند واندروالسی و الکترواستاتیک در بین ذرات ریز کربن است. این ذرات هم دقیقاً همان موادی هستند که توده‌های مشکی رنگ را تولید می‌کنند.