پلاستیک و کاربرد گوناگون آن در منازل
پلاستیک چیست؟
"پلاستیک" اصطلاحی است که برای هر ماده‌ای که می تواند قالب ریزی و یا خم شود، اعمال می شود. به طور کلی، هنگامی که از پلاستیک سخن به میان می آید، منظور ما پلیمرها یا مواد مصنوعی است که از مواد پتروشیمی ساخته شده‌اند.
حداقل 10 نوع پلاستیک مختلف در خانه مورد استفاده قرار می‌گیرد و نوع پلاستیک مورد استفاده، بستگی به کاربرد آن دارد. بسیاری از این پلاستیک ها قابل بازیافت هستند و با نماد و کد عددی مشخص می شوند که نوع پلاستیک را نشان می‌دهد.
کاربرد پلاستیک در تولید لوازم خانگی
امروزه به هر طرف در خانه نگاه کنیم، کاربرد پلاستیک را به وضوح مشاهده می‌کنیم. صنایع تولید کننده لوازم خانگی از بزرگترین مصرف‌کننده های پلاستیک و مواد پلیمری به شمار می آیند. تنوع بسیاری که در لوازم خانگی مدرن می‌بینیم از طریق موارد پلیمری محقق شده است.
مواد پلاستیکی موجب افزایش کارایی، زیبایی و طراحی لوازم خانگی شده‌اند. از جمله لوازم خانگی که پلاستیک در تولید آن‌ها نقش بسزایی دارد می‌توان به یخچال، جاروبرقی، ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی، چرخ گوشت، مایکروفر، میکسر، آب میوه گیری، اتو و بسیاری لوازم دیگر اشاره کرد.
از جمله پلیمرهای مهندسی پرکاربرد در صنعت تولید لوازم خانگی می‌توان پلی آمید، پلی استال، پلی متیل متاکریلات، پلی کربنات، پلی پروپیلن، پلی استایرن، پلی اتیلن ترفتالات، پی وی سی و پلاستیک ABS را نام برد.
ملزومات پلاستیکی به کار رفته در منازل
علاوه بر لوازمی که ذکر کردیم، ملزومات پلاستیکی دیگری نیز وجود دارند که روزانه از آن‌ها استفاده می‌کنیم از جمله:
• میز، صندلی و چهارپایه های پلاستیکی
• تخت پلاستیکی کنار استخر
• انواع سبدهای میوه، ابزار و سایر باکس های پلاستیکی
• انواع ملزومات نظافت از قبیل تی و جاروهای پلاستیکی
• انواع سطل های زباله و گلدان های پلاستیکی
• انواع فایل های پلاستیکی و محفظه نگهداری سیب‌زمینی و پیاز
• لوازم پلاستیکی سرویس بهداشتی نظیر شلنگ، جای مایع دستشویی، قاب آینه و ....
انواع پلاستیک مورد استفاده در منزل
انواع مختلفی از پلاستیک ها وجود دارند که در داخل خانه و اطراف آن مورد استفاده قرار می‌گیرند که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1. پلی اتیلن (پلی اتیلن)
2. پلی وینیل کلرید (PVC) که به وینیل نیز معروف است.
3. پلی پروپیلن
4. پلی استایرن
5. پلی تترا فلورو اتیلن (تفلون)
6. نایلون
7. پلی استرها، پلی اتیلن ترفتالات (PET) رایج ترین آن‌ها است.
8. اکریلیک
9. پلی کربنات
10. پلی اورتان
پلاستیک چه کاربردهایی دارد؟
پلاستیک تقریبا در همه چیز کاربرد دارد. از دهه شصت میلادی به بعد، پلاستیک جایگزین یا مکمل بسیاری از محصولاتی شد که به طور سنتی از موادی مانند فلز، چوب، شیشه، سنگ، سرامیک و منسوجات طبیعی ساخته می شدند. به چند نمونه از کاربردهای پلاستیک در این بخش اشاره می‌کنیم:
• منسوجات: پنبه، پشم، ابریشم، پارچه و کنف منسوجات اصلی بودند که از دوران باستان مورد استفاده قرار می‌گرفتند. امروزه ما از اکریلیک، پلی استر و نایلون استفاده می‌کنیم.
• کفش: در ابتدا، کفش‌ها دارای روکش و پاشنه چرمی بودند. اکنون PVC برای تولید کفش‌های ورزشی استفاده می‌شود و کف آن‌ها از PVC یا پلی اورتان ساخته می شود.
• درها و پنجره ها: در گذشته، درب‌ها و پنجره‌ها از چوب ساخته می‌شدند، اما اکنون از PVC نیز ساخته می‌شوند.
• بسته بندی مواد غذایی، تولید ظروف غذاخوری، آشامیدنی و بطری ها: این ظروف در گذشته تولید شده از سرامیک، شیشه یا فلز بودند، اما امروزه از پلی‌استر، پلی پروپیلن و پلی اتیلن نیز ساخته می‌شوند.
• عایق الکتریکی: در ابتدا، لاستیک عایق الکتریکی محسوب می‌شد، اما امروزه از PVC نیز استفاده می‌شود.
• مبلمان: از پلاستیک هایی مانند پلی استایرن برای تولید صندلی استفاده می‌شود. پوشش های صندلی اغلب از PVC یا وینیل ساخته می شوند و برای تولید پوشش داخلی و کفی های صندلی های نرم و انعطاف پذیر، از پلی اورتان استفاده می‌شود.
• اتومبیل و قطعات خودرو: بسیاری از قسمت‌های اتومبیل از فلزاتی نظیر فولاد، برنج، آلیاژ آلومینیوم و لاستیک ساخته شده است. امروزه پلاستیک هایی از جمله PVC، نایلون، ABS و پلی استایرن جایگزین مواد قدیمی در ساخت قطعات خودروها شده‌اند.
• تجهیزات الکتریکی، الکترونیکی و لوازم خانگی برقی: در تولید لوازم الکتریکی و الکترونیکی در گذشته از چوب، فلز و باکلیت استفاده می‌شد، اما امروزه از پلی استایرن، پلی پروپیلن یا ABS ساخته می‌شوند.
• لوازم و اتصالات منازل: لوازم نورپردازی و روشنایی، اتصالات الکتریکی، سیم‌کشی و اتصالات سرویس‌های بهداشتی.
• لوله کشی: امروزه به طور گسترده‌ای، PVC، PEX (پلی اتیلن با چگالی بالا)، پلی بوتیلن و CPVC جهت لوله‌کشی خانگی، لوله‌های زه‌کشی، شبکه انتقال آب به منازل، توزیع گاز و لوله‌های محافظ کابل‌های برق زیرزمینی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
دلیل کاربردهای فراوان پلاستیک چیست؟
• ارزان است و از مواد اولیه نسبتا ارزان تولید می‌شود.
• قدرتمند است و برای کاربردهای گوناگون مفید است.
• بسیاری از پلاستیک ها بی اثر هستند، بنابراین می توانند در تماس با حلال‌ها، اسیدها و قلیاها، آب و سایر مواد شیمیایی بدون ایجاد عوارض جانبی مورد استفاده قرار گیرند.
• برخلاف مواد آلی مانند چوب و منسوجات طبیعی، پلاستیک چنانچه برای مدت طولانی در معرض رطوبت قرار گیرد، تخریب نمی‌شود.
• ترموپلاستیک ها می توانند با استفاده از یک فرایند صنعتی به نام قالب تزریق در شکل‌های مختلفی تولید شوند. بنابراین برای تولید آن‌ها هیچ‌گونه ماشین کاری مانند فلزات نیاز نیست. علاوه بر این پلاستیک ها به راحتی قابلیت چاپ سه‌بعدی را دارند.
• پلاستیک‌ها را می‌توان به راحتی رنگ‌آمیزی کرد.
• نایلون، یک نوع پلاستیک سخت و بادوام است که می‌تواند برای جابجایی قطعات در ماشین‌آلات بدون نیاز به روغن کاری استفاده شود (ضریب اصطکاک نسبتاً کمی مانند تفلون دارد.)
• پلاستیک غیر رسانای الکتریسیته است، بنابراین می‌تواند به عنوان عایق در وسایل برقی مورد استفاده قرار گیرد.
• بسیاری از پلاستیک‌ها از طریق ذوب شدن یا خرد شدن به‌راحتی قابل بازیافت هستند و با آن‌ها می‌توان محصولات جدیدی تولید کرد.
• به عنوان یک الیاف مصنوعی، هنگامی که از پلاستیک در تولید منسوجات استفاده می‌شود، می‌تواند از الیاف طبیعی با دوام‌تر باشد.
• بسیاری از پلاستیک ها عایق حرارتی خوبی هستند، بنابراین از آن‌ها به عنوان دستگیره در وسایل آشپزخانه، ابزار، درب قابلمه و غیره استفاده می‌شود.
